Soms lijkt het wel of mensen alles beleven en interpreteren als tegengestelde zaken. Het ene uiterste staat dan recht tegenover het andere uiterste en de gedachte is dan vaak: het is kiezen of delen: ik of jij, zij of wij, zwart of wit, mooi of lelijk, goed of fout, dag of nacht.
Als je hier even bij stilstaat, dan snap je al snel dat denken in zulke tegenstellingen geen afspiegeling is van de werkelijkheid. Tussen dag en nacht ligt de schemering, tussen hard en zacht een glijdende schaal van geluidssterkte. Er is op zijn minst, in de tijd, vaak een heel spectrum waar te nemen. Alleen de momentopname geeft een statisch beeld en dus een specifieke ervaring.
Een derde kracht insluiten help je altijd verder
Als coach werk ik vanuit de gedachte dat er binnen een geheel altijd sprake is van een driedeling: de uitersten én een derde optie die ervoor kan zorgen dat er een genuanceerde kijk op een kwestie kan bestaan die twee uitersten verzoent, opheft of integreert. Stel: een gesprek gaat over iets dat de tegenstelling goed / fout bevat. Dan zorgt het insluiten van een derde optie ervoor dat je bijvoorbeeld gaat nadenken over hoe iets goeds soms toch fout kan uitpakken en andersom. Je kijkt daardoor verder en je verdiept je in meer mogelijkheden die kunnen bijdragen aan het omgaan met deze tegenstelling. Als je een derde kracht inzet, verandert er fundamenteels iets in je bewustzijn over de situatie (Zijn) over wat je eigenlijk te doen hebt (Functie) en wat het in wezen betekent (Wil). Dit insluiten van de derde kracht wordt binnen het enneagram de 'State of Will' genoemd.
Deze fundamentele driedeling vinden we terug in het enneagramsymbool op twee manieren terug. De cirkel heeft daarbinnen een gelijkzijdige driehoek en een hexagram. De cirkel staat voor het geheel van iets. De drie onderdelen weerspiegelen deze drie universele krachten:
- De scheppende kracht, ook wel actief bevestigende kracht genoemd.
- De transformatieve kracht, ook wel passief ontkennende kracht genoemd.
- De verzoenende kracht ook wel de neutrale instandhoudende kracht genoemd.
De cirkel staat voor de scheppende kracht, de driehoek voor de transformerende en het hexagram voor de verzoenende kracht. Je zou ook kunnen denken dat de zijden van de driehoek deze drie krachten symboliseren, zoals ik in het eerste artikel aangaf. Deze drie krachten zijn altijd tegelijkertijd in beweging en waarneembaar, maar de meeste mensen focussen zich (helaas) alleen op de bevestigende en ontkennende krachten. En daardoor komen er dan welles/nietes-discussies en leveren gesprekken tussen partijen vaak weinig anders op dan patstellingen, onbegrip en verwijdering.
Krachten in beweging, een eeuwigdurend proces
De wijsgeer Gurdjieff begreep dat twee punten die je met elkaar verbindt samen een lijn vormen, en drie lijnen verbinden met drie punten, maken samen zo een driehoek in het platte vlak. Hij noemde de toestand van de geest binnen het platte vlak 'wereld nr 3'. De drie krachten daarbinnen zijn altijd in beweging. Als je iets nieuws schept, verdwijnt er tegelijkertijd iets anders dat niet meer behouden blijft. Als je iets wilt behouden of verzoenen, kan dat alleen door iets te scheppen of iets anders te veranderen. Ik denk altijd aan een eikenboom. Als de boom groeit verbruikt hij aarde en zuurstof. De eikel transformeert zo in een eikenboom. Als hij sterft, geeft hij hout waarmee je iets duurzaams kan maken of wordt hij aarde waar de volgende boom op groeit. Of geeft hij als vuur energie. Tijdens zijn leven sterven steeds opnieuw zijn bladeren af en groeien er nieuwe bij.
Je gaat het (drievouden) pas zien als je het doorhebt
“Al het goede bestaat uit drie” zei wijlen mijn moeder vaak. En ik denk dat ze daarin gelijk had. Bewust eens kijken in een lastige situatie vol tegenstellingen naar een derde kracht is niet zo moeilijk. Want er bestaan talloze voorbeelden van drievouden en drievoudig denken, waardoor je even stil kan staan bij de werking van een derde kracht. En oefening baart kunst. Als je het eenmaal doorhebt, dan zie je die driedeling ook overal: moeder – vader – kind / links – rechts – vooruit / these – antithese – synthese / groen – geel – blauw / voelen – denken – willen / geloof – hoop – liefde / verleden – toekomst – heden / proactief – reactief – inactief / altijd – nooit – soms / lichaam – geest - ziel.
Heb jij ook bewust oog voor de derde optie? Wat ga je dan scheppen, wat verzoenen, wat transformeren? Met behulp van deze drie krachten wens ik je hele fijne gesprekken en oplossingen toe die daaruit voortkomen!
